In een grijs verleden studeerde ik sociale geografie. Een van de basisvakken bij de opleiding was - en is waarschijnlijk nog steeds - cartografie. Dat werd - en wordt waarschijnlijk nog steeds - gegeven door dhr. Ormelink Jr. Die naam ken je waarschijnlijk van de Grote Bosatlas die op de middelbare school gebruikt werd in de aardrijkskundeles.
Bosatlas
Bij vrijwel elke repetitie of overhoring kregen we vragen waar je voor de beantwoording de Bosatlas nodig had. Omdat er verschillende edities in omloop waren, werden er doorverwijslijstjes gebruikt waarin je kon aflezen waar figuur 127c uit editie 48 te vinden was in editie 47.
Muur verplettert atlas
In 1988 kwam de zeer speciale vijftigste editie uit. Nog nooit kon een atlas zo snel de prullenbak in. In 1989 viel de Muur en snel daarna donderde het hele oostblok in elkaar. Ook de Sovjet-Unie werd onttakeld, waardoor een enorm aantal nieuwe landen ontstonden. Arme kinderen van na 1991: die moesten ineens én Estland, én Slovenië, én Tadzjikistan, én Slowakije er bij leren, met hoofdstad en al.
Edel handwerk
Ik denk dat ik bij een van de laatste lichtingen zat - gestart in 1989 - die bij de praktijklessen cartografie nog heeft gewerkt met plakrasters en tekenpennen. Bij het maken van kaartjes en grafieken zat je boven een lichtbak te klunsen met liniaal, gradenboog, tekenpennen, snijmesjes en plakrasters.
Staven en taarten
Voor staafdiagrammen moest je uitrekenen wat de lengteverhouding was van de staven, waarna je met altijd vlekkende tekenpennen aan de slag kon. Voor taartdiagrammen werd met de gradenboog gewerkt en veel gerekend met pi.
Als dit raamwerk stond dan moest in elk vlak van elke staaf een plakraster worden ingeplakt dat correspondeerde met de eveneens met de hand gemaakte legenda. Plakraster 'overdwars gestreept' was olie, plakraster 'boogjes' was steenkool, plakraster 'diagonaal gestreept' was gas, enzovoort. Na twee uur knutselen had je een prachtige visualisatie van de ontwikkeling van de energiebehoefte in Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog.
Creatie en meditatie
Het was een welhaast meditatief gebeuren. Het is geen wonder dat er tegenwoordig kleurboeken voor volwassenen zijn waarin ze ook met het verstand op nul aan hun fijne motoriek kunnen werken.
Bij het maken van kaart of diagram was het zaak om alles vooraf goed te overdenken en daarna zorgvuldig te werken. Een rekenfout en je werk was voor niks. Als de legenda niet overeen kwam met het daartoe bestemde vlak in de staaf kon je opnieuw beginnen. Eerst denken, dan doen. Niet zo maar iets maken, gewoon, omdat het kan en het er toch wel tof uit ziet. Een goede leerschool!
Bosatlas
Bij vrijwel elke repetitie of overhoring kregen we vragen waar je voor de beantwoording de Bosatlas nodig had. Omdat er verschillende edities in omloop waren, werden er doorverwijslijstjes gebruikt waarin je kon aflezen waar figuur 127c uit editie 48 te vinden was in editie 47.
Muur verplettert atlas
In 1988 kwam de zeer speciale vijftigste editie uit. Nog nooit kon een atlas zo snel de prullenbak in. In 1989 viel de Muur en snel daarna donderde het hele oostblok in elkaar. Ook de Sovjet-Unie werd onttakeld, waardoor een enorm aantal nieuwe landen ontstonden. Arme kinderen van na 1991: die moesten ineens én Estland, én Slovenië, én Tadzjikistan, én Slowakije er bij leren, met hoofdstad en al.
Edel handwerk
Ik denk dat ik bij een van de laatste lichtingen zat - gestart in 1989 - die bij de praktijklessen cartografie nog heeft gewerkt met plakrasters en tekenpennen. Bij het maken van kaartjes en grafieken zat je boven een lichtbak te klunsen met liniaal, gradenboog, tekenpennen, snijmesjes en plakrasters.
Staven en taarten
Voor staafdiagrammen moest je uitrekenen wat de lengteverhouding was van de staven, waarna je met altijd vlekkende tekenpennen aan de slag kon. Voor taartdiagrammen werd met de gradenboog gewerkt en veel gerekend met pi.
Als dit raamwerk stond dan moest in elk vlak van elke staaf een plakraster worden ingeplakt dat correspondeerde met de eveneens met de hand gemaakte legenda. Plakraster 'overdwars gestreept' was olie, plakraster 'boogjes' was steenkool, plakraster 'diagonaal gestreept' was gas, enzovoort. Na twee uur knutselen had je een prachtige visualisatie van de ontwikkeling van de energiebehoefte in Nederland sinds de Tweede Wereldoorlog.
Creatie en meditatie
Het was een welhaast meditatief gebeuren. Het is geen wonder dat er tegenwoordig kleurboeken voor volwassenen zijn waarin ze ook met het verstand op nul aan hun fijne motoriek kunnen werken.
Bij het maken van kaart of diagram was het zaak om alles vooraf goed te overdenken en daarna zorgvuldig te werken. Een rekenfout en je werk was voor niks. Als de legenda niet overeen kwam met het daartoe bestemde vlak in de staaf kon je opnieuw beginnen. Eerst denken, dan doen. Niet zo maar iets maken, gewoon, omdat het kan en het er toch wel tof uit ziet. Een goede leerschool!
