In februari ben ik naar Vilnius geweest, de hoofdstad van Litouwen. De andere Baltische staten bezocht ik al eerder. Vilnius is een mooie en prettige stad om te verblijven. Een prachtig historisch centrum en goede restaurants, musea, ateliers, koffie- en biertenten te over. Een stad - zoals in de hele regio - met heel veel geschiedenis. Wellicht té veel.
In Vilnius heb ik gedaan wat ik meestal doe als ik in een buitenlandse stad ben: rondlopen zonder al te duidelijke doelen. Je komt genoeg moois, interessants en lelijks tegen. Door af te wijken van de route langs de historische hoogtepunten krijg je een veel betere indruk van het land dan wanneer je blijft hangen in die prachtig gerestaureerde binnenstad. Als je dat laatste doet krijg je het idee dat het hartstikke goed gaat met Litouwen, dat het land modern en rijk is. Dat is toch niet het geval. Of in ieder geval: niet iedereen deelt daar in mee.
Kulturpalast
Als je rondloopt in steden van de landen die deel uitmaakten van de voormalige Sovjet-Unie of haar satellietstaten dan kom je vroeg of laat - meestal vroeg - een Kulturpalast, cinema, monument voor de bevrijders of Plattenbauflat tegen. Relicten uit de socialistische periode. Daarin zijn verschillende varianten te onderscheiden, want ook de socialistische architectuur ontwikkelt zich en staat niet geheel los van wat er wereldwijd gebeurt in architectuurland.
De socialistische architectuur staat niet bekend om zijn fijnzinnige bouwstijl - een substroming wordt zelfs brutalistische architectuur genoemd - maar er zijn ook meer verfijnde staaltjes van architectuur met prachtige reliëfs en details.
Wat moet je met al dat beton?
Zoals op elke vakantie heb ik ook in Vilnius veel foto's gemaakt (zie Google foto's). Thuisgekomen heb ik op het wereldwijde web de gemaakte wandelingen gereconstrueerd en de achtergronden opgezocht van de gebouwen die ik heb gezien. Google translate was erg behulpzaam hierbij! Al doende kwam er meer en meer interessante informatie naar boven over Vilnius als hoofdstad van de Sovjet-Republiek Litouwen en na de onafhankelijkheid. Bijvoorbeeld het gebouw op de foto, een opknapperd van jewelste. Dit monumentale imponerende gebouw uit de brutalistische school blijft behouden, zo blijkt uit nieuwsberichten uit februari van dit jaar. Het wordt gerenoveerd en de hoe dan ook concert- en sporthal krijgt een nieuw leven als evenementen- en beursgebouw. Ik denk dat er nog wel honderden tonnen asbest verwijderd moeten worden, en dat ze de planning niet gaan halen en dik over budget heen gaan (deels EU-geld), maar toch.
Voor andere voormalige publieke gebouwen is de toekomst minder duidelijk. Investeerders willen ze graag afbreken - zeker bij centrale ligging - om er dure appartementen voor in de plaats te zetten. Dat leidt vaak tot protest van architecten en het grote publiek. Want het is weliswaar een lelijk Sovjet-gebouw, maar wel 'ons' lelijke Sovjet-gebouw. Een landmark, en bovendien vol van herinneringen, want "in die cinema heb ik mijn eerste vriendinnetje gezoend." Interessant voor nog veel meer onderzoek!
De binnenstad lag bijna plat
Het is sowieso een wonder dat niet een veel groter deel van het historisch centrum is afgebroken en vervangen door Chroetsjova's, de uniforme flatblokken die onder Chroetsjov de norm waren. De lobby van een groep architecten leidde er toe dat uiteindelijk een satellietstad met torenflats is gebouwd in Lazdynai als alternatief voor afbraak van het centrum en plaatsing van Plattenbau aldaar. Die mensen verdienen een standbeeld. In het centrum!
Gezellig wandelen langs socialistische architectuur
Locatie van en achtergrondinformatie over opvallende gebouwen en objecten uit de socialistische tijd zijn opgenomen in onderstaande kaart. In drie wandelingen kunnen (bijna) al deze plekken worden bezocht. Als je nog plannen hebt voor een stedentrip, vergeet dan Vilnius niet als mogelijke bestemming. En als je van socialistische architectuur houdt, gebruik dan deze kaart. Klik op de icoontjes voor meer informatie over de gebouwen. Wellicht ten overvloede: openen de kaart in Google Maps voor het beste resultaat!
Kulturpalast
Als je rondloopt in steden van de landen die deel uitmaakten van de voormalige Sovjet-Unie of haar satellietstaten dan kom je vroeg of laat - meestal vroeg - een Kulturpalast, cinema, monument voor de bevrijders of Plattenbauflat tegen. Relicten uit de socialistische periode. Daarin zijn verschillende varianten te onderscheiden, want ook de socialistische architectuur ontwikkelt zich en staat niet geheel los van wat er wereldwijd gebeurt in architectuurland.
De socialistische architectuur staat niet bekend om zijn fijnzinnige bouwstijl - een substroming wordt zelfs brutalistische architectuur genoemd - maar er zijn ook meer verfijnde staaltjes van architectuur met prachtige reliëfs en details.
 |
| Concert- en sporthal van Vilnius: brutalistische architectuur |
Zoals op elke vakantie heb ik ook in Vilnius veel foto's gemaakt (zie Google foto's). Thuisgekomen heb ik op het wereldwijde web de gemaakte wandelingen gereconstrueerd en de achtergronden opgezocht van de gebouwen die ik heb gezien. Google translate was erg behulpzaam hierbij! Al doende kwam er meer en meer interessante informatie naar boven over Vilnius als hoofdstad van de Sovjet-Republiek Litouwen en na de onafhankelijkheid. Bijvoorbeeld het gebouw op de foto, een opknapperd van jewelste. Dit monumentale imponerende gebouw uit de brutalistische school blijft behouden, zo blijkt uit nieuwsberichten uit februari van dit jaar. Het wordt gerenoveerd en de hoe dan ook concert- en sporthal krijgt een nieuw leven als evenementen- en beursgebouw. Ik denk dat er nog wel honderden tonnen asbest verwijderd moeten worden, en dat ze de planning niet gaan halen en dik over budget heen gaan (deels EU-geld), maar toch.
Voor andere voormalige publieke gebouwen is de toekomst minder duidelijk. Investeerders willen ze graag afbreken - zeker bij centrale ligging - om er dure appartementen voor in de plaats te zetten. Dat leidt vaak tot protest van architecten en het grote publiek. Want het is weliswaar een lelijk Sovjet-gebouw, maar wel 'ons' lelijke Sovjet-gebouw. Een landmark, en bovendien vol van herinneringen, want "in die cinema heb ik mijn eerste vriendinnetje gezoend." Interessant voor nog veel meer onderzoek!
Het is sowieso een wonder dat niet een veel groter deel van het historisch centrum is afgebroken en vervangen door Chroetsjova's, de uniforme flatblokken die onder Chroetsjov de norm waren. De lobby van een groep architecten leidde er toe dat uiteindelijk een satellietstad met torenflats is gebouwd in Lazdynai als alternatief voor afbraak van het centrum en plaatsing van Plattenbau aldaar. Die mensen verdienen een standbeeld. In het centrum!
Gezellig wandelen langs socialistische architectuur
Locatie van en achtergrondinformatie over opvallende gebouwen en objecten uit de socialistische tijd zijn opgenomen in onderstaande kaart. In drie wandelingen kunnen (bijna) al deze plekken worden bezocht. Als je nog plannen hebt voor een stedentrip, vergeet dan Vilnius niet als mogelijke bestemming. En als je van socialistische architectuur houdt, gebruik dan deze kaart. Klik op de icoontjes voor meer informatie over de gebouwen. Wellicht ten overvloede: openen de kaart in Google Maps voor het beste resultaat!
